KELİME MANASI

MEALİ

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

İlah kelimesinden üretilmiştir. Vasıfları ve diğer isimleri Esma-ül Hüsna da belirtilen Allah’ın zatına mahsus  özel ismidir. Diğer ilahlardan ayırmak üzere El İlah’ın (farklı bildiğimiz/islamda bilinen Allah manasında)  Allah olarak özgün yazılışıdır. Allah’ın diğer tüm isimlerini ve sıfatlarını içinde toplayan en geniş anlamlı zat ismidir. Kuran’da 2697 ayette geçer.  

Allah, 99 sıfatı/ismi kapsamında her fiilinde mükemmelliği, yüceliği, saflığı, temizliği, merhameti ifade eder. Eşi benzeri yoktur.  Ne doğmuş ne de bir doğuma sebep olmuştur.

Kainatın tek yaratıcısı, sahibi ve hâkimi.

Ezeli ve Ebedi… 

Her tasarrufunda , her ilimde beşeri tasavvurun üstünde bir mükemmeliyet sahibi.

İzin verdiği ölçüde haberdar olabildiğimiz sonsuz ilim sahibi…

KUR’AN’DA KELİME MANASI

MEALEN AÇIKLAMASI

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

Adil, adaletle hükmeden, adaleti tesis eden, eşit olarak gözeten, haksız yere ayırım yapmayan, ön yargısız, her şeyi gözeterek hüküm veren, hakka riayet eden, haksızlığı tazmin eden, hakkı ayakta tutan, adaletinde kin ve duygusallıktan uzak, sonsuz adalet sahibi, mutlak adalet sahibi, hakkaniyet sahibi, her düşüncesinde ve fiilinde dengeli

Allah’ın adil sıfatı bize O’nun,

1. Mutlak adalet sahibi,
2. Mutlak adaleti her şeyi dikkate alarak uygulayan,
3. Bu konuda ön yargısız olan,
4. Hakkaniyeti esas alan,
5. Haksızlığı ortadan kaldıran,
6. Her zaman hakkı hüküm kılan,
7. Kin tutmadan adaleti uygulayan

olduğunu göstermektedir.

Allah’ın adil sıfat, kainattaki tüm yaratılmış ve yaratılacak olan mevcudatın Allah’ın adil sıfatı ile yaratıldığını ve yaratılacağını bildirmektedir.

Allah’ın adil olması sonucu, yaratılmış ve yaratılacak hiçbir varlık yoktur ki; adaletten şikayetçi olabilsin…

Öyleyse yaratılan bir şeyin durumuna baktığımızda, bir adaletsizlik hissine kapılıyorsak, anlayamadığımız bir gerçeği araştıracağız…

Kur’an ayetlerini açıklarken veya metafizik ile ilgili bir kuram veya teori geliştirirken özellikle Allah’ın adil sıfatını gölgeleyecek bir yaklaşım içerisinde olmamak gerekir.

KUR’AN’DA KELİME MANASI

MEALEN AÇIKLAMASI

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

Affeden, bağışlayan, kin gütmeyen, kusurları  ve hataları hoş gören veya bağışlayan, mazur gören.

Allah Afüvv sıfatı ile;

İyi niyetli, samimi, hemen tövbe edip tövbesini tutanlar (Nisa Süresi 17), ölmeden önce- ne zaman ölüneceği bilinmediği için acilen)  yaptıklarından pişman olarak tövbe edenler (Nisa süresi 17)  için mutlak adalet ölçüsü içerisinde:

1. Affetmeyi sevendir.
2. Kin tutmayandır.
3. Kusurları hoş görendir.
4. Kusurları bağışlayandır.
5. Mazereti mazur görendir.

Allah mevcudatının şartlarını her zaman dikkate alarak karar verir. Mevcudatının hangi şartlarda bulunduğunu her yönüyle her zaman bilir. Bu duruma tam hakimiyetin bir sonucu olarak; affedilmesi, bağışlanması, mazur görülmesi  gereken durumlara, mutlak adalet sıfatı çerçevesinde, karar verir.

KUR’AN’DA KELİME MANASI

MEALEN AÇIKLAMASI

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

Son, en son, en son gelen, ebediyette olan, ondan ötesi ve başkası olmayan, ilkten sonra son olan, bitiminde olan, nihayet olan, baki olan veya  ondan sonra olmayan, neticede veya sonuçta bulunan, bu dünyanın sonunda öbür dünya,

Allah Ahir sıfatı ile;

1. Her şeyin yok oluşundan sonra da var olmaya devam edendir.
2. Ölümsüzdür.
3. Her zaman vardır.
4. Her şey bittikten sonra sonuçta bulunandır.
5. Tüm kainat yok olduğunda var olmaya devam edendir. (Hadid Süresi 3)
6. Doğumu ve ölümü olmayandır (İhlasa Süresi 3; Zaman ve mekandan bağımsız olarak tüm boyutlarda baki olandır. (Rahman 26,27)
7. Her şeyin en son sahibi O’dur. (Hadid Süresi 1-2), her şey geri ona dönecektir.

Kainattaki tüm mevcudat Allah’tan gelmiş ve Allah’a döndürülecektir. O, ilk ve sondur. Allah’tan başka ölümsüz yoktur. Her doğan yaşlanarak ömrünü tamamlar… O, ne doğmuştur, ne de ondan biri doğmuştur. O ilk ve Son’dur. O’dan ilki ve O’ndan sonu yoktur.

KUR’AN’DA KELİME MANASI

MEALEN AÇIKLAMASI

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

Manası:  ilim sahibi, bilgin.

Allah, tüm âlemleri  içindeki mevcudatı ile birlikte yoktan yaratmıştır.  Bu sepeple yaratan olarak,  âlemlerin alimidir.

Bizim algılamaya çalıştığımız doğa gerçeklerini  O ezelden ve yoktan var etmiştir; alemlerin âlimidir.

Alimlerin alimidir; En büyük bilgini, hiç anlayamadığımız olayları O yaratmıştır. Bilinmeyenin hepsi O’na malumdur.

Yüce Allah’ın âlim sıfatı, bize O’nun sonsuz  ilim sahibi olarak, tüm âlem ve boyutlarda her şeyin bihakkın âlimi veya bileni olduğunu  ifade etmektedir. O, tüm âlemlerin ve bu âlemlerin içindeki mevcudatın geçmişini, bugününü ve geleceğini bilir.

Biz mantıksal yaklaşımımızla bugün bir şey hakkında bu mümkün değildir diyorsak veya bu bir mucize veya bu tabiatın kendisinden kaynaklanan bir şey diyorsak aslında bunun sebep sonuç  ilmine sahip olmayışımızdandır. Eğer bir olay veya fiil varsa  varsa bunu açıklayan mutlaka bir ilim de vardır. Allah tüm ilimlerin yaratıcısı ve hâkimidir.

Biz olaylara dünya gözü ile bakıp yorum getirmenin ötesinde, sonsuz ilim sahibi Yüce Allah’ın ilmi penceresinden bakmaya çalışmalıyız. Kur’an’ı Kerim’i açıklarken de,  tasavvurlarımızı dünya gözü ile sınırlandırmadan Yüce Allah’ın sonsuz ilmini dikkate alarak açıklamaya çalışmalıyız.  Bir açıklama getirmek gerekirse,  bu yaklaşım bugün cansız diye tarif ettiğimiz kimya elementlerinin  aslında kendi dünyalarında bir can taşıdıklarını anlamak gibi bir şey. Yüce Allah yarattığı bir şeyi  ruhsuz bırakır mı?

Örneğin: Her şey gibi Güneş de bir bilince sahiptir ve o bilinci yaratan da Yüce Allah’tır. Bakınız Yasin Sûresi Ayet 38’de Yüce Allah bu konuda da bize ışık tutmaktadır:

 “Güneş, kendisi için belirlenen yörüngede akar. İşte bu, aziz ve âlim olan Allah’ın takdiridir.” 

Ayetten anladığımıza göre Allah, güneş için bir yörünge takdir etmiştir, güneş de şükrederek bilinçli bir şekilde buna uymaktadır.

Aynı şekilde bir yaratılıştan sonra ona görevini vahyetme Fusslilet/12’ de belirtilmektedir.

“Böylece onları, iki günde yedi gök olarak yarattı ve her göğe görevini vahyetti. Ve biz, yakın semayı kandillerle donattık, bozulmaktan da koruduk. İşte bu, aziz, âlim Allah’ın takdiridir.

Burada göklerin Yüce Allah tarafından görevlerine müşrik olarak yaratıldıklarını görmektediyiz.

Her iki ayetten çıkardığımız sonuç şudur: :Güneş ve gökler bir şuura sahip olarak yaratılmıştır.

Yüce Allah, Kâinatı yoktan yaratan sıfatı ile kainattaki her şeyin tüm zamanlar için kaderine ve daha ötesine hakim olan Âlimdir.

KUR’AN’DA KELİME MANASI

MEALEN AÇIKLAMASI

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

Manası:  Yücelerden yüce, ululardan ulu, en yüce, ulaşılamaz.

Allah en yücelerden daha yüce, en ululardan daha uludur. En yüceleri ve en uluları da o yaratmıştır.

En yüksek derece ve makama sahip. Her şeyden ve her kimseden daha saygıya değer

Allah bütün güzel sıfatları ile her şeyin üstünde, her makamın üzerindedir, her şeyde her şeyden ve her kimseden daha kapsamlıdır. Çünkü onları O yaratmıştır.

Allah her zaman bu yüceliğe yakışır bir varlıktır. Onunla ilgili bir tasavvurda bulunurken, en yüce, en onurlu, en değerli, en adaletli, en güçlü, en muktedir bildiğimiz değerlerin üstünde bir tasavvurla O’nu tasavvur etmemiz lazım. Kutsal Kitapları yorumlarken O’nun ayetlerine zalimlik, adaletsizlik, intikam, kin gibi O’nun güzellik ve muktedirlik açısından Alî – Yüce sıfatına yakışmayan yorumlar getirmemeliyiz. Çünkü yanlış olur…

KELİME MANASI

MEALİ

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

Aziz, sevgili, onurlu ve şerefli bir şekilde, her şeye muktedir olup hiçbir zaman mağlup edilemeyen

Allah yaptığı her şeyde kulları ile kıyaslanamayacak şekilde onurlu, şerefli ve üstündür.

Allah üstünlüğünü asla eziciliğe dönüştürmez.

Allah tüm icraatlarındaki hâkimiyetinde, kullarının düşünemeyeceği bir onura, şerefe ve emsalsiz üstünlüğe sahiptir. Allah bu üstünlüğünü şefkatle kullanır.

KELİME MANASI

MEALİ

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

Aziz, sevgili, onurlu ve şerefli bir şekilde, her şeye muktedir olup hiçbir zaman mağlup edilemeyen

Allah yaptığı her şeyde kulları ile kıyaslanamayacak şekilde onurlu, şerefli ve üstündür.

Allah üstünlüğünü asla eziciliğe dönüştürmez.

Allah tüm icraatlarındaki hâkimiyetinde, kullarının düşünemeyeceği bir onura, şerefe ve emsalsiz üstünlüğe sahiptir. Allah bu üstünlüğünü şefkatle kullanır.

KELİME MANASI

MEALİ

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

1.Koruyup gözetleyen

2. her hale şahit olan

Allah kullarını her zaman korur ve gözetler.

Allah her halimize şahitlik eder. Hiçbir şey ondan gizli değildir.

Allah kullarına her türlü nimeti vererek ve her türlü kötülüklerden ve zararlardan koruyarak sahiplik eder.

Allah her halimizi bilir.

KELİME MANASI

MEALİ

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

Güven veren, imanı kuvvetlendiren, taahhütlerine sadık.

Allah kullarına güven veren, emniyet sağlayandır.  Allah ne diyorsa doğrudur.

Allah’a güvenen mahcup olmaz, Allah her şeye kadirdir. Kendisine güveni tamdır ve kendisine güvenenlerin güvenini de boşa çıkartmaz.

KELİME MANASI

MEALİ

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

Her türlü tehlikelerden selamete erdiren

Allah kullarına güven veren, emniyet sağlayandır.  Allah ne diyorsa doğrudur.

Allah’a güvenenler her zaman onun hidayeti ile selamete ererler.

KELİME MANASI

MEALİ

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

Her şeyde mükemmel, eksiksiz.

Allah düşünebildiğimiz her şeyde mükemmeldir.  Hiçbir şeyden aciz değildir. Hiçbir kusur,  leke kabul etmez, tertemizdir.

Allah düşünebildiğimiz en mükemmel varlıktır.  Her ne yaparsa mükemmel yapar.  Yaptıklarında, zatında, sıfatlarında kusursuz olan tek varlıktır.

KELİME MANASI

MEALİ

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

Her şeyin mutlak ve tek sahibi

Allah, bütün alemlerin tek sahibi, tek maliki, tek hükümranıdır. Her şeyin sahibi Allah’tır.

Fizik ve metafizik âlemde her şey Allah’a aittir ve onu hükmü altındadır. Bizim sahip olduğumuz şeyler yaşadığımız sürece bize emanet edilen şeylerdir. Her iki âlemde de Allah her şeye hükümrandır.

KELİME MANASI

MEALİ

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

Her türlü tehlikelerden koruyan, gözeten, emin kılan.

Allah, yarattığı her şeyi her türlü tehlikeden korur, kollar. Onları sürekli olarak gözetir. İhtiyaçlarını bilerek amelleri ölçüsünde bunları giderir

Allah yarattıklarına karşı her zaman merhametle yaklaşır, onları korur, ihtiyaçlarını mucizevi bir şekilde karşılar. Her ihtiyaçlarını sürekli gözetendir.

KELİME MANASI

MEALİ

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

En küçük bir iyiliği, kulluğu, Allah yolunda bir hareketi, düşünceyi kat ve kat fazlasıyla mükâfatlandıran, iyi bir şeyi müjdelemek için her zaman bekleyen. Nimeti çok bol.

Allah kullarının hoşuna gidecek en ufak bir hareketini, düşüncesini, fiilini sonsuz hazinesinden mükâfatlandırmak için bekler. Her zaman müjdeci olmak ister.

Allah her zaman iyi kullarına yardıma hazırdır.

KELİME MANASI

MEALİ

METAFİZİKTEKİ ANLAMI

d

Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden). Her yarattığı ve rızık vereceği mahlûkunun rızkını yaratıcı ve ulaştırıcı ve o rızık ile faydalanma sebeblerini hazırlayan ve rızık gönderen Allahü teâlâ.
Kur’ân-ı kerîmde meâlen buyruldu ki:
Şüphesiz rezzâk olan, güç ve kuvvet sâhibi ancak Allahü teâlâdır. (Zâriyât sûresi: 58)

“Nice canlılar vardır ki, onlar rızkını taşıyamaz. Allah hem onları, hem de sizi rızıklandırır. O işitendir ve bilendir.” (Ankebut: 60)

“Maddî ve manevî her türlü rızkı ve bu rızıklara muhtaçları yaratan.”

“Canlıların rızkını dilediği şekilde veren.”

“Hiç şüphesiz, Allah Rezzak’tır; O, kuvvet sahibi, Metîn’dir.”(Zâriyât, 51/58)