VİTAMİN C NEDİR? NERELERDE VE NASIL KULLANILIR?

WHAT IS VITAMIN C AND HOW AND WHERE CAN YOU USE IT?

İnsan vücudunun ihtiyaç duyduğu en önemli vitaminlerden biri olan C vitamini vücut tarafından üretilmemekte ve vücut tarafından deolanmamaktadır. Dışardan alınan gıdalar veya vitamin destekleri ile vücuda verilmelidir.

Vücutta eksildiğinde kansızlık, kemik, damar ve diş yapılarında bozulmalar, diş eti kanamaları, yaralarda geç iyileşme, göz rahatsızlıkları, halsizlik, yorgunluk görülmektedir.

C vitamininin vücuttaki önemli görevleri:

1 Toksik maddeleri temizler

2. antioksidan özelliği vardır; vücudu yeniler

3. Bağışıklık sistemini güçlendirir. Hastalıktan önce veya hastalığın ilk belirtileri ile birlikte alınması önemlidir. Geç kalındığında etkinliği azalır.

4. Kan damarları, kıkırdaklar, kaslar ve kemiklerde bulunan kollajeni yapılandırır.

5. Yaraların iyileşmesini hızlandırır.

6. Soğuk algınlığında ve gripte olduğu gibi virütik rahatsızlıklarda çok etkilidir.

7. Demirin vücut tarafından emilmesini ve depolanmasını sağlar.

8. Kan sulandırıcı etkisiyle, kalp rahatsızlıklarında, cildin gençleştirilmesinde, göz rahatsızlıklarında, felç gibi nörolojik rahatsızlıklarda

9. Metebolizmayı hızlandırıcı etkisiyle, kilo sorununun çözülmesinde

10. Sigaranın yan etkilerinin hafifletilmesinde

Narenciye ürünlerinde, maydanozda, çilekte, biberde, kuşburnunda, rokada ve ıspanak da bol miktarda C vitamini bulunmaktadır.

Özel bir durum dışında günlük doz 2000 mg olarak alınabilir.

C vitamini ile ilgili yukarıda verilen özet bilgiler dışında ayrıntılı bilgileri aşağıda bulabilirsiniz.

HER TAŞIN ALTINDAN KALKAN VİTAMİN C MUCİZESİ NEDİR?

Güçlü antioksidan özellik vardır, luteın ve zeaksantin ile birlikte göz lenslerini oksidatif streses karşı korur. Yağ asidi  metebolizması için gereklidir, enerji kazanımına katkıda bulunur. Demir alımını arttırarak bağışıkllık sisteminin ve sinir sisteminde taşıyıcıların sentezi yoluyla normal çalışmasına katkıda bulunur. Vücudun temel yapı maddesi olan kolajen sentezi için gereklidir. Kıkırdak ve kemiklerin normal fonksiyonlarına katkıda bulunur.

Ek bilgi: C vitamini kemoterapi ilaçlarının (doxoruıcın, cisplatın, paclitaxel, dacarbazin, bleocyn gibi) sitotoksik etkilerini arttırır. C vitamini (1 g/gün) akciğer  kanser hücrelerinin dayanıklığını kırar.

Vitamin c fonksiyonları:

C vitamini havayla temasta bozulur, hemen tüketilmelidir; ilk2-3 saat içinde %50 değerini kaybeder.

Dişlerde kanamalarla bilinen skorbit hastalığını önler. Yaraların çabuk iyileşmesi, morlukların giderilmesi, histeri ve depresyonun önlenmesi, yaşlılarda takviyesi gençlere göre daha önemlidir.

Temel yapı proteini olan kolajen yapımında rol alır.  Prolin amino asidine bağlanıp hidroksiprolin oluşumunda görev alarak kollajenin daha dayanıklı olmasını sağlar. Kollajen, vücudumuzdaki bağ dokusu, kıkırdak dokusu ve tendon gibi dokuları bir arada tutmaya yarar

C vitamini bir protein olduğundan yaraların iyileşmesinde, bağışıklık sisteminde, özellikle soğuk algınlığının önlenmesinde ve tedavisinde, sinir dokusundaki transmitterlerin ve hormonların üretiminde, karnitin senteszinde ve diğer besin elementlerinin emilimi ve kullanımından önemli rol oynar.

Enfeksiyonla lokositlerdeki c vitamini seviyesini hızla düşürür., c vitamini takviyesi ile lökositler güçlenir; interferon seviyeleri ve aktivitesi yükselir.; antikor seviyesi ve gücü yükselir.

Timüs hormonlarını arttırarak bağışıklık sistemini destekler

C vitamini interferon benzeri etkiye sahiptir. Her türlü stres durumunda (kimyasal; sigara hava kirliliği, allerjenler, duyguasl, fiziksel vb)  üriner sistemden c vitamini atılması artar.

Vucudun ilk basamak en önemli antioksidanıdır. Onun yardımcıları e vitamini ve karotenlerdir. Kanser gibi sağlık sorunları olanların c vitamin takviyesi yaparak hücre içi ve dışı antioksidan etkisinden yararlanmalıdır

C vitamini glutatıon peroksidaz, superoksit dismutaz, katalaz gibi antioksidan enzimlerin oluşumunda rol oynar. Oksitlenmiş e vitaminini onararak antioksidan etkisini arttırır.

Vücutta glutatıon sentezinde genetik bozulmalar  sonucu eksiklik olduğunda lökosit, eritrosit ve sinir hücreleri zarar görür.

C vitamini, kanser hastalarında önemli bir gösterge olan glutatıon seviyesindeki düşüklüğü yüksetlme açısından glutatıon ve nac (n-acetyl cysteın) gibi çok pahalı desteklerle kıyaslandığında daha maliyet etkin olduğu araştırmalarla bulunmuştur. Sağlıklı insanlarda c vitaminin yüksek dozlarında pro oksidan (oksitleyen) etki görülmediği halde,  hastalık durumundaki kısıtlı yararın  tersine, nac’ın yüksek dozlarının pro oksidan etki yaptığı ve hücresel stresi %83 oranında arttırdığı gözlenmiştir.

Kanser hastalarında intervenöz uygulamanın sınırlı etkisine rağmen, günlük 3 gr oral glutatıon takviyesin plazmada eksilen glutatyon, sistein ve glutamin düzeylerinde önemli bir fark yaratmamaktadır. Buna karşılık, sağlıklı insanlarda günlük 500 mg c vitamini glutatıon seviyesini optimal dozaj olarak arttırmakta ve sürdürebilmektedir. Bu sebeple glutatıon desteği yerine c vitamini desteği tercih edilmektedir.

Kanser hastalarında c vitamini desteği diğer desteklerle birlikte sinerjik olarak dahaetkili olmaktadır. Ağız kanserinde beta karaten, e vitamini, gluatıon ve c vitamini karışımı bunların tek vaşına verilmesinden daha etkili olmaktadır. C vitaminini bioflavonoidlerle birlikte almak emilimini arttırır. Bu durumda bioflavonoid miktarı c vitamini miktarında fazla olmalıdır.

Sigara kullanımı c ve e vitamini stoklarını düşürür.

Temel Kullanımı:

Kansere karşı koruma, güçlü bağışıklık sistemi, sigara dumanı ve hava kirliliğine karşı koruma, yaraları hızlı iyileştirme, katarakt riskini azaltma, astım (yüksek dozlarda antihistaminik etki; düz kas kontraksiyonunu ve kapiller geçirgenliği arttırarak immün faktörlerin enfeksiyon bölgesine kısa sürede yaklaşmasını sağlar), hipertansiyon, damar tıkanıklığı (arteroskleroz), ürtiker, otoimmün hastalıklar, ınfertilite, kandida enfeksiyonu, maküler dejenerasyon, kılcal damar çatlakları, menepoz, mitral valf prolapsusu, servikal displazi, multiple skleroz,  krohn hastalığı, osteoartrit, soğuk algınlığı, parkinson hastalığı, kroner arter rahatsızlığı, diş rahatsızlıkları, diabet, peptik ülser, egzema, periferial vasküler hastalık, safra kesesi hastalığı, preklamsi, histamin lökosit sayısını azaltır. Histamin detoxu (lenfositlerin histamin salgılamasını engelleyerek), yorgunluk, romatoid artrit, deri ülserleri, glokom, spor yaralanmaları, hepatit, herpes, belli bir süre kullanımda lökositlerin kemotaksis (kimyasal çekime karşı yer değiştirme kabiliyeti) düzeyinin arttırılması, kolestrol, hipertansiyon, kalp krizi, uzun yaşam (5 yıl boyunca kullanımda erkeklerde 5-7 yıl, kadınlarda 1-3 yıl), arterlerde kollajen artışı, artereskleroz öncesi LDL kollestrolün oksidasyonunu önleyerek arterosklerozun önlenmesi,  LDL ve tg’nin düşürülmesi, HDL seviyesinin yükseltilmesi,  (kandaki her 0,5 mg/dl c vitamini artışı, erkeklerde HDL’yi %2.1, kadınlarda %14,9 mg/dl arttırmaktadır.  HDL’deki her %1 artış kalp krizi riskini %4 azaltmaktadır. Min. dozaj bayanlarda 215 mg/gün, erkeklerde 345 mg/gün), kurşun emilimini azaltarak kan basıncını normal sınırlarda tutma (kanda yüksek düzeyde kurşun yüksek tansiyon ve kardiovasküler ölüm riskini arttırır. Su sertliği azaldıkça kalsiyum ve magnezyum miktarı azalır- riski arttıran faktör, kurşun miktarı artar.), DNA’yı koruyarak, kanserojen faktörlerin oluşumunu engelleme (rahim kanserinde 4 kat, pankreas, kolon ve ağız kanserinde 2 kat daha fazla koruma, nitrozamin oluşumunu engeleyrek ve bağ dokusunu güçlendirerek kanser oluşumunu engeller, 1976 yılında 2 kez Nobel ödüllü dr. Linnus paulıng ve Dr Elvan Kameron c vitamini desteğinin (10 g/gün) son dönem kanser hastalarında ömrü nispeten uzattığını gösterdiler (1000 kişiden 3 tanesinde 1 yıldan fazla) çalışma 10 gr/gün den yüksek dozla devam etti; sonuç hastaların %20’si iki katı daha uzun yaşadı. Vitamin c kanserden korumada kanseri önlemeden daha başarılı bulundu. Kanser hastalarında c vitamini eksikliği gelişiyor; destek gereklidir. Yüksek dozlarda c (1 gr/gün) ve e vitamini, selenyum ve karoten alanlarda katarakt ve maküler dejenerasyon daha az gelişmekte ve bunları kısmen tedavi de etmektedir.  Kandaki c vitamini miktarı 0,5 mg/dl iken adrenal ve hipofiz bezinde bunun 100 katı, karaciğer, lens ve dalakta 20 katı kadar olup lensin c vitamini konsantrasyonunu sağlamak için en az 1 gr/gün c vitamini alınmalıdır. Hepatit intravenöz vitamin c (40-100 gr/gün) ile 2-4 gün arasında tedavi edilebilen bir hastalıktır.

Şeker hastalarında (1-3 gr/gün) doz c vitamini tedavide etkendir.

İnsülin c vitaminin hücreye girişini kolaylaştırır. Diyabette hücre içi c vitamini eksikliği gelişir, fazladan alınması şarttır. Diyabette yükek doz c vitamini alınması ile kılcal damar cidarı geçirgenliği düşer, kanamalar azalır, yaralar çabuk iyileşir, immün sistem güçlenir, LDL  düşer, serbest radikaller hasarı azalarak şeker kontorlünde normalleşmeye yardımcı olunur. Özellikle göz ve sinir hücrelerinde dejenerasyona sebep olan sorbitol (şeker hastalarında glikoz metebolizması sonucu oluşan şekerli alkol)birikimi azalır, sağlıklı kişilerde bu fruktoza çevrilerek vücuttan atılır. Sorbitol lens içinde birikir, şeker normale dönse de yoğunluk devam eder. Osmotik gredyentle lenste su toplanır, c vitamini  ile birlikte lensi hasardan koruyan birçok bileşik dışarı atılır, protein lifleri opaklaşır, görme bozulur, katarakt başlar. Günde 1 gr c vitamini alımı ile 1 ay içerisinde eritrositlerdeki sorbitol normale döner

Gözde ve sinir hücrelerinde protein glikozizasyonu (glikozun proteinlere bağlanması) önlenir. Diyabette aşırı glikozilasyon neticesinde albumin, eritrosit  proteinleri, lens ve miyelin kılıfında da glikolizasyon oluşarak anormal yapıda ve fonksiyonda hücrre ve dokular oluşur. Mesela LDL molokülü ldd receptörüne bağlanamaz ve karaciğerde LDL  sentezi  inhibe edilmez;  kanda LDL seviyesi yükselir, arteroskleroz riski artar. Vitamin c (1-3 g/gün) ile glikoliz protein düzeyi düşürülebilir.

C vitamini  (1 gr/ gün) sperm dna hasarını önler, c vitamini sperm sıvısında tüm vücut sıvılarından daha yüksektir. Sperm miktarında, canlılığında ve hareketliliğinde artma kısırlığın önlenmesi, sigara içenlerde sperm sayısı düşer, kısırlık oluşabilir. C vitamini alımı günlük 5 mg a düşerse sıvıdaki vitamin c mikarı %50 düşer ve DNA hasarı %91 e yükselir. Vitamin c alımı ile genito üriner veya prostat enfeksiyonlar ile antikorlar sperme yapışınca oluşan aglutinasyon neticesinde oluşan kısırlık da önlenebilir.

Parkinson hastalığı tedavisinde (3 g/gün c vitamini ve 3200 ı.u/gün e vitamini) hastalığın tedavi gereksinimini 2-3 yıl geciktiriyor.

Bası yarası, deri ülseri ve yara iyileşmesi. Bu durumlarda azalan c vitamini desteği ile iyileşme sağlanabilir.  

Gebelikte c vitamini desteği (500 mg/gün). Preeklamsi (yüksek tansiyon, sıvı retansiyonu ve idrarla protein kaybı) ve prematür doğum ile artan bebek kayıpları

C vitamini ilaçlarla etkileşmez. Kanda B12 vitamini sonucunu etkiler, demir alımını arttır, bakır alımını azaltır.

1. C vitamini kolaylıkla bir elektron vererek yarattığı anti oksidan etkisi ile LDL gibi lipidleri serbest radikallerin oksidasyonundan korur
2. Kollajen sentezini etkileyen 8 enzimi (substrat olarak) üzerinde çalıştırır. Bunlar carnİtıne sentezi, catecholamİne sentezi, peptide amidation ve tyrosine metebolizmasıdır. Böylece vitamin c güçlü bağ dokuları oluşumuna, yaraların iyileşmesine, diş etlerinin sağlığına ve morarma ve buruşmaları önlemeye yardımcı olur.
3. Karnitin sentezi sonucu yağ asidi substratı aerobik çevrim ile mitokondria da ATP’ye çevrilir.
4. C vitamini (1 g/gün) egzersizle ortaya çıkan oksidatif stresi önler.
5. Bağışıklık sistemini güçlendirir. Beyaz kan hücrelerini arttırır. Bağışıklık sisteminde görev alan kimyasalların üretimini hızlandırır. Duygusal ve çevresel streslere karşı aşırı harcandığından yerine konması gerekir.
6. Flavonoidler c vitamini emilimini arttırır
7. Vitamin c günlük olarak özel hallerde, 1-20 gr a kadar alınabilir. Hücrenin üstlendiği görevin düzeyine göre c vitamini ihtiyacı değişir. Enfeksiyon durumunda bir hücre normal durumunun 10 katı kadar fazla c vitaminine ihtiyaç duyabilir. Örneğin enfeksiyon durumunda bir nötrofil normal ihtiyacının 10 katı fazla c vitamini yüklenir.
8. Artan faaliyet veya spor esnasında c vitamini ihtiyacı da artar.
9. Lipoic asidin glutatıon ile birlikte e vitaminini tekrar kazanarak hücre zarlarını koruma ve güçlendirmesinde c vitamini gereklidir.
10.  Mitekondriada ATP nin tekrar üretiminde ortaya çıkan hydrogen peroxide gibi reaktif oksijen türlerinin (ros) temizlenerek enzimlerin  rahat çalışacağı, oksidatif stresten uzak bir ortamın sağlanmasında

Emniyet ve toxıte

1. Glucose-6-phosphate dehydrogenase eksikliği olanlar damardan yüksek dozlarda verilen c vitamini ile al yuvarlarda yıkım yaşayabilirler
2. Demiri fazlalığı rahatsızlığı olan kişilerde (homochromatosis)  c vitamini ile demir tutumu daha da fazlalaşabilir.
3. C vitamini fazlalığından dolayı böbreklerde taş olmaz.

C vitamini eksikliğinin göstergeleri:

1. Yorgunlukla birlikte deri altında morarmalar (echymoses)

Ve nokta gibi küçük kırmızı kılcal kanamalar (petechıae).

2. Diş etlerinde kanama ve çekilmeler

3. Sık sık soğuk algınlığı veya enfeksiyon hastalıkları, amino asit dengesizlikleri, iyileşmeyen yaralar

4. Ciltte deri birikimi veya nasır, kıl diplerinin iltihabı ve sonrası sert iyileşmeyen deri birikimi (follicular hyperkeratosis)

C vitamini:

1. C vitamininin glukose oxidase ve gaitada kan testi neticelerini etkilediği  konusunda devam eden araştırmalar vardır.
2. Çok fazla c vitamini almak aşırı demir alımına neden olabilir
3. C vitamini hexokınase testi neticesini etkilemez
4. Yüksek dozda c vitamini alımını aniden kesince özellikle çocuklarda yorgunluk, diş eti ve deride kanamalar ve kansızlıkla belirgin skorpit hastalığına neden olabilir. Olabilir. Vücudu alıştırmak için dozu yavaş yavaş düşürmek gerekir.

Eksiklikte etkiler ve belirtileri

1. Vücutta toplam 300 mg altına düşünce iskorpit başlar.
2. Yorgunluk, halsizlik, uyuklamanın da eşlik ettiği bitkinlik (lethargy)
3. İştahsızlık, bacaklarda ve kollarda ödem artışı, depresyon ve nefes darlığı
4. Kolaylıkla morarma, kuru ve pullanan deri, eklem yerlerinde şişlik ve hassasiyet, adale krampları, gevşek dişler ve kalp-damar rahatsızlıkları
5. Alkol ve sigara c vitamini an düzeylerini düşürür
6. Yaşlılarda ve kronik hastalarda iskorpit gelişebilir
7. Diş rahatsızlıkları, ortopedik rahatsızlıklar, kanser hastaları, dializ hastalarında c vitamini eksikliği görülür.

Hastalıklara etkisi

1. Hem anti oksidan hem de bağışıklık sistemini destekleyerek geniş bir spektrumda tedaviye yardımcı olur.
2. Kalp damar rahatsızlıklarında damarları güçlendirerek, HDL yi yükseltip, LDL yi düşürmek suretiyle toplam kolesterolü düşürerek, kan basıncını düşürerek, anti oksidan olması, damarlarda platlet bİrikmini azaltıp, kanda damar tıkanıklığını önleyerek tedaviye katkı sağlar
3. Astım hastalarında histamin düzeyini düşürerek yardımcı olur
4. Enfeksiyon hastalıklarında enterferon düzeyini yükselterek akyuvarların fonksiyon ve aktivitesini artırarak enfeksiyonun önlenmesinde
5. Vücudun doğal ilk anti-kanser ve anti- viral savunma ajanıdır.
6. Enfeksiyonun ilk işaretinde alındığı zaman soğuk algınlığının şiddetini düşürerek süresini kısaltır.
7.  herpes, kızamık, zature (pnemonia), çocuk felci (polio), virütik uyku hastalığı (encephalıtıs) ve aıds gibi virütik ve bakteriyel rahatsızlıklarda
8. Anti oksidan olarak, dokulardaki glutatıon seviyesini yükselttiğinden alkolik karaciğer hastalığı (karaciğer yağlanması, hepatite ve siroz hastalığının tedavisinde
9.  Yüksek dozlarla madde bağımlılarının tedavisinde
10. Anti oksidan olarak           DNA hasarını önlediğinden sindirim sistemi, akciğer, rahim, pankreas ve göğüs başta olmak üzere birçok kanser hastalığının tedavisinde,
11. Nitritlerden nitrozamin oluşmasını önleyerek kanserin önlenmesinde, işlenmiş etlerin kansorejen etkisini hafifletir.
12.  hava kirliliğinin ve sigara dumanın kansorejen etkilerini önlemede
13.   kanser tedavisinde bağışıklık sistemini destekleyerek tedavinin etkinliğinin arttırmada ve yaşam süresinin uzatılmasında
14.  Kurşun, kadmiyum, civa, demir, bakır, arsenik, benzen ve böcek ilaçlarının toxik etkilerini önler
15. Romatizmal eklem hastalıklarda yağlayıcı sıvı (synovıal fluıd) nın inceltilerek hastanın ağrı şikâyetlerinin rahatlatılmasında
16. Aspirin veya alkolün sindirim sisteminde sebep olduğu kanamaların önlenmesinde
17. Yılan, böcek ve örümcek sokmalarında
18. Sinerjik etki: vitamin c, a ve e nin birlikte kullanılması ile varis hastalığının tedavisinde kullanılmaktadır.
19. Erkek kısırlığının tedavisinde
20. Vitamin c,  çinko, demir, kalsiyum, magnezyum, bakır ve potasyumun kullanımını (bioavailability) arttırır.
21.  Yüksek dozlarda alınan c vitamini omur entegrasyonunu destekler ve omurga rahatsızlıklarını önler
22.  Rus atletleri vitamin c yi kas yapmak için kullanmaktadır.
23. Vitamin c, bazı enzimlerin beyindeki doğal ağrı kesicilerin parçalamasını önlediği için, bazı kanser ilaçlarının (l dopa) ve ağrı kesicilerin dozunu azaltmak için kullanılabilir.
24.  Vitamin c haloperidol gibi sakinleştirici, halusinasyon önleyici ilaçların etkinliğini arttırarak daha az dozda kullanılarak yan etklerini hafifletir ve yalnız başına kullanımı ile de bu semptomları hafifletir.
25.  Yüksek dozlarda, manik depresif durumdan sorumlu tutulan vücuttaki vanadyum düzeyini düşürerek tedavi sağlar
26. Vitamin c, elektrik, kaza, yanma veya yıldırımda yaşanan şokların atlatılmasında faydalıdır.
27. Deride karıncalanmanın (prickling) önlenmesinde
28.  Sıtmanın derideki lezyonlarının (mallarıa rubra-prickly heat) tedavisinde ve ateşin düşürülmesinde
29. Lösemi, pankreas iltihabı, astım ve romatizmal kalp rahatsızlığında tedavi edici olarak
30.  Zehirli sarmaşıkta olduğu gibi bitki zehirlenmelerinde toz formu su ile karıştırılarak hazırlanan pasta deriye uygulanır ve yüksek dozda c vitamini alınırsa 24 saat içinde deriyi temizler
31. Vücudu asidik olanlarda şelatlanmış formdaki kullanılır (sodyum, magnezyum veya kalsiyum iskorpit formu)
32. Bioflavonoidlerin miktarı c vitaminin miktarından fazla olmak kaydıyla birlikte kullanılmaları durumunda emilim artar.
33. Vitamin c aknenin yayılımını engeller