6 Ocak 2011

ÖMRÜMÜZÜ NASIL UZATIR VEYA KISALTIRIZ?

 

Bilim insanları sağlıklı uzun yaşamanın sırrını keşfetmeye başladılar: 

 

SAĞLIKLI VE UZUN BİR YAŞAMIN SIRRI DNA’LARIMIZIN HER İKİ UCUNDA BULUNAN TELOMERLER’İN BOYLARINDAKİ DEĞİŞİMDE Mİ YATMAKTADIR?

 

Bedenimizde gözlemlediğimiz yaşlılığımız,  aslında hücrelerimizin yaşlanmasıdır.  Hücrelerimizin ömrünü  DNA’ların  her iki  ucunda bulunan telomer isimli yapılar belirlemektedir.  Telomerler DNA’nın sağlığını koruyan, hücre canlılığı ve kromozom stabilitesini sağlayan önemli yapılardır. DNA’lar bölünerek çoğaldıkça telomerlerin boyları da doğal bir şekilde  kısalmaktadır. Telomerler DNA’yı bozulmadan koruyamayacak kadar kıritik bir kısalığa geldiği zaman da hücre gücünü,  fonksiyonunu kaybetmekte ve neticede bölünemeyerek ölmektedir. Yani insan doğarken yaşlanmaya da başlamaktadır.

Telomerin boyunu kısaltan enzim telomeraz isimli bir enzimdir. Bu enzimin ömrünü uzatarak hücre ömrünü uzatmak adına birçok çalışma yapılmaktadır. Ancak, hücrenin sonsuz şekilde bölünerek çoğalması bugün itibariyle istenmeyen bir durum ortaya çıkarmaktadır. Telomeraz enziminin ömrünün uzatılmasıyla hücre yaşlanması yavaşlamakta, hücre ömrü uzamakta ancak netice olarak yaşlanmayan ve ölmeyen bir hücre olarak kanser hücresi ortaya çıkmaktadır. Kanser hücrelerinde telomer boyları hiç kısalmamaktadır. Kanser yenilemez kılan enzim telomeraz enzimidir.

Telomer’lerin uzunluk durumu, hepsinde olmasa da,  ölümcül bazı kanser hastalıklarının gelişimi hakkında da bilgi vermektedir. Prostat kanseri daha tıbben teşhis edilmeden 9 yıl önce, telomer boylarının durumu ile teşhis edilebilmektedir.

Telomerlerin boyları kısaldıkça, yapıları bozulmakta ve DNA’yı koruma işlevlerini yerine getirmekte zorlanmaktadır. Telomerlerin zaman içinde boylarının kısalma hızı normal şartlarda beklenen ömrümüzün süresindeki muhtemel değişikliği belirlemektedir.

Telomerler kısaldıkça hastalıklara yakalanma riskinin arttığına dair araştırmalar da vardır.  Telomerler kısaldıkça bedenimizdeki hücrelerin bölünme kabiliyetleri azalır ve giderek bölünemezler yani çoğalamazlar ve ölürler. Bir başka anlatımla erken yaşlılık başlar,  yaşlanmamız hızlanır, derimiz solar, buruşur, organlarımız iş göremez hale gelir ve çökeriz, yatağa mahkûm olur ve sonu beklemeye başlarız.

Peki nedir telomerlerimizi uzun tutan dolayısıyla uzun ve kaliteli bir yaşam vadeden şeyler:

Sağlıklı ve uzun bir ömür için, telomeraz enziminin ömrünü uzatmak gibi, kestirme yolların bir işe yaramayacağını düşünüyorum. Bu sebeple, sağlıklı ve uzun bir ömür için olduğu gibi, kansere yakalanmadan, veya kansere yakalandıktan sonra, vücuda bir sistem konsepti içerisinde yaklaşmak, her anlamda ve her kademede homostatik dengeyi sürdürülebilir şekilde sağlamak gerekmektedir.

DNA’ların, yaraların iyileşmesinde olduğu gibi,  hücrelerin bölünerek çoğalmasında yaşanan birbirini sağlıklı bir şekilde kopyalama kabiliyetlerinin sürekliliği son derece önemlidir. Bunu etkileyen faktörler bir sistem konsepti içerisinde ele alınmalıdır. Hücre düzeyinde girdi çıktı analizi, geri besleme dikkat edilecek faktörler arasındadır.

 Mutlaka bir uzman doktor gözetiminde olmak kaydıyla;

Oxidative stress, hücre yapılarını tahrip edici dengesiz (tek elektronlu) serbest radikallerin, atomların, moloküllerin hücre içerisindeki reaksiyonlarıdır. Bu elektronlar dengeye gelebilmek için diğer dengede bulunan elementlerin elektronlarını alır. Bunların dengesini bozarak hücre yapısına büyük tahribat yaparlar. Bu sebeple stresten uzak bir hayat seçiniz.  Özellikle şişmanlık gibi metobolitik işleyişi bozan oxidative stresten uzak durunuz.

1. Serbest radikalleri üreterek Oxidative strese neden olan aşırı yoğun sportif faaliyetlerden kaçınınız
2. Vücudunuzda serbest radikalleri üreten hava kirliliğinden, radyasyondan, uyuşturucudan, tarımsal kirlilikten, kirli sulardan, kimyasal bulaşıklıktan ve daha birçok toksik etkilerden uzak durunuz.
3. Sigara içmeyiniz
4. Aşırı tuz (en fazla günlük bir çay kaşığı tuz) , un ve şekerli besinleri ölçülü veya mümkün olduğunca az tüketiniz. Unutmayalım ki; çoğu zararlı olanın azı da zararlıdır.
5. Fast food besinlerden uzak durunuz
6. Kızartılmış yiyeceklerden yoksun veya soğuk pişmiş kızartmaları tercih ediniz. Haşlama veya buğulama ağırlıklı bir menü ile besleniniz.
7. Organik ürünlerle besleniniz
8. Tütsülenmiş besinlerden uzak durunuz
9. Yanmış veya duman altında pişmiş yiyecekleri yemeyiniz
10. Alkol ve kafeinden uzak durunuz
11. Özellikle ellili yaşlardan sonra demir alımını azaltınız
12. İnorganik minerallerin yerine organik (karbona bağlanmış) mineralleri tercih ediniz.
13. İhtiyacınız kadar gıda desteklerinden alınız
14. Anti oksidan vitamin desteği alınız, anti-oksidan gıdalarla besleniniz.
15. İhtiyacınızın olması durumunda B 12 kompleks vitamini yerine, sadece B12 vitamini alınız.
16. Özellikle vitamin C ve E’nin  telomer kısalma hızını düşürerek hücre ömrünü arttırması dolayısıyla bu vitaminleri özellikle alınız.
17. Serbest radikallere karşı vücudu koruyan sebze, meyve ve bitkisel besinlerde bulunan bioaktif oksidantlardan alınız. Bunlar antioksidan ve anti-karsinojenik özellikleri olan vitamin ve mineralleri kapsamaktadır.
18. İçinde nitrit ve nitratlar bulunan besinleri tüketmeyiniz
19. Günde 80 gr.dan fazla kırmızı et tüketmeyiniz.
20. Her gün 600-800 gr baklagiller, buğdaygiller, fındık fıstık gibi  nişastalı veya bitkisel proteinli yiyecekler  tercih ediniz
21. Her gün 400-800 gr sebze ve meyve yiyiniz

 Telomeraz enzimini arttıracak şekilde beslenmek ve bir yaşam anlayışında olmak. Nedir bunlar?

 Bunlar:

1. Stresten uzak bir hayat
2. Omega 3 ve sağlıklı bir hücre bölünümü için Coenzim Q10 desteği
3. B vitamini desteği
4. Sağlıklı ve orantılı bir beden yapısı
5. Sağlıklı ve ölçülü beslenme
6. Sebze ağırlıklı beslenme
7. Sağlıklı bol su içme
8. Vücutta Enflamasyona karşı hassas olma
9. Toksik etkili şeylerden uzak durma

olarak özetlenebilir.

Gerek Omega 3, gerek Coenzim Q10 ve B vitamini destekleri hap şeklinde piyasadan satın alınabilmektedir.

Faydalanılan kaynaklar:

–http://www.plosgenetics.org/article

–http://www.nature.com/bjc/journal/v97/n12/full/6604085a.html)

-March 11, 2009 in the American Journal of Clinical Nutrition.

• http://www.lef.org/newsletter/2009/0317_Longer-Telomeres –

-http://www.cleansenation.com/product-b.php

–http://www.nature.com/ng/journal/v36/n5/full/ng1346.html

-http://www.springerlink.com

• http://www.plosgenetics.org
• http://www.gata.edu.tr/